Bloedverlies tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap komt vrij frequent voor. In veel gevallen is de oorzaak onschuldig. Dit is het geval indien er sprake is van een innestelingsbloeding (de bevruchte eicel groeit in het baarmoederweefsel) of als er bloedverlies plaatsvindt uit de baarmoedermond. Deze is door de zwangerschap extra goed doorbloedt en kan door bijvoorbeeld harde ontlasting, gemeenschap of net een verkeerde beweging makkelijk gaan bloeden.

Zeldzame oorzaken van bloedverlies in het begin van de zwangerschap zijn een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, een ontsteking zoals chlamydia of de aanwezigheid van een poliep. Deze laatste 2 oorzaken beïnvloeden niet de zwangerschap, maar blijft het bloedverlies ook na 12 weken regelmatig aanwezig dan is het wel aan te raden onderzoek hiernaar te laten verrichten bij de gynaecoloog. Wat de oorzaak van het bloedverlies ook is, een bloeding tijdens de eerste 12 weken veroorzaakt bijna altijd zorgen en onzekerheid over de mogelijkheid van een miskraam. Ongeveer 50% van de vrouwen die bloedverlies heeft in de eerste 12 weken zal een miskraam krijgen. De hoeveelheid bloedverlies en de aanwezigheid van buikpijn kan wat meer duidelijkheid geven maar een echo geeft meestal de meeste informatie. Daarnaast kan een inwendig onderzoek plaatsvinden.

De oorzaak van een miskraam is bijna altijd een toevallige aanlegstoornis van het vruchtje waardoor verder groeien niet mogelijk is en afstoting plaatsvindt. Een behandeling is niet mogelijk. Ongeveer een kwart van alle vrouwen krijgt te maken met een miskraam.

De kans op een miskraam neemt toe met het stijgen van de leeftijd. Voor vrouwen jonger dan 35 jaar is de kans op een miskraam bij een zwangerschap ongeveer 1 op 10. Tussen de 35 en 40 jaar is die kans ongeveer 1 op 5-6 en tussen de 40 en 45 jaar eindigt 1 op de 3 zwangerschappen in een miskraam.

Komen herhaald miskramen voor dan bestaat de mogelijkheid om onderzoek naar een eventuele oorzaak te verrichten. Vanaf het doormaken van 2 miskramen (afhankelijk van de situatie) wordt chromosomenonderzoek bij jezelf en bij partner aangeboden. De kans dat dragerschap van een chromosoomafwijking wordt gevonden is enkele procenten. Mocht dit bij een van jullie aanwezig zijn, dan bestaat nog steeds een hele grote kans dat jullie een gezond kindje kunnen krijgen. Een klinisch geneticus kan daarover meer informatie geven.

Vanaf 3 miskramen kan uitgebreider bloedonderzoek plaatsvinden. Afhankelijk van uitkomsten daarvan bestaat soms een mogelijkheid van behandeling.
Inmiddels is het duidelijk dat roken en overgewicht (BMI >25-30) de kans op een miskraam vergroten. Een gezonde leefstijl verkleint de kans op een miskraam.

Echoscopie kan duidelijkheid geven of de zwangerschap intact is (er is een kloppend hartje te zien). Vanaf 6-7 weken (2-3 weken overtijd bij een cyclus van 28 dagen) kan een kloppend hartje op een vaginale echo gezien worden. Soms kan door ligging van het vruchtje tegen de baarmoederwand het lastig zijn om te zien of en er wel of geen hartje klopt. Herhaling van de echo is dan aangewezen.
Als er een kloppend hartje is gezien op de echo dan is de kans op een miskraam daarna klein (5% of minder).

Is op een echo vastgesteld dat het vruchtje niet meer leeft of is er sprake van een leeg vruchtzakje dan bestaat de keuze om af te wachten of om de miskraam op te wekken. Medisch gezien heeft het de voorkeur om enige tijd af te wachten totdat de miskraam spontaan optreedt. De kans op complicaties is dan het kleinst. Een ander voordeel kan zijn dat het vruchtje bekeken kan worden door jullie zelf en dat jullie thuis het verlies van de zwangerschap kunnen verwerken. Nadeel van afwachten kan zijn dat zwangerschapsklachten aanwezig blijven en het kan als emotioneel zwaar worden ervaren om te wachten. Een ander nadeel kan zijn dat de miskraam niet in zijn geheel door het lichaam wordt uitgestoten en dat het nodig is om alsnog een curettage te laten verrichten.
In overleg met jullie wordt afgesproken of wel of niet afgewacht gaat worden en hoelang afgewacht wordt.

Indien een miskraam is vastgesteld willen wij weten wat jouw rhesus factor is. Rhesus negatieve vrouwen krijgen anti D toegedient als ze een miskraam doormaken na 10 weken of na een curettage. Hiermee wordt voorkomen dat jouw lichaam rhesus antistoffen gaat aanmaken welke in een volgende zwangerschap voor complicaties kunnen zorgen (bijvoorbeeld bloedafbraak bij het kindje).

Meestal verstrijkt er enige tijd tussen het ontstaan van de miskraam en het krijgen van bloedverlies. Over het algemeen zal het bloedverlies geleidelijk aan toenemen, dit duurt vaak enkele dagen maar kan ook wat langer duren. Gebruik maandverband hiervoor en geen tampons (mogelijk meer kans op infectie). Daarnaast raden wij af om in bad te gaan of om warmte tegen de buik te houden (mogelijk meer kans op meer bloedverlies). Op een gegeven moment zal het bloedverlies toenemen en kan ook krampende buikpijn ontstaan. Is het vruchtje al vrij groot dan is er meestal duidelijke buikpijn aanwezig. Als pijnstiller mag bijvoorbeeld paracetamol worden gebruikt. In enkele uren tijd wordt het vruchtje uitgestoten wat gepaard kan gaan met het verlies van enkele grote bloedstolsels (vuistgroot). Is het vruchtje uit de baarmoeder dan zal de buikpijn verdwijnen en zal het bloedverlies minder worden. Er kan nog ongeveer een week bloedverlies plaatsvinden te vergelijken met een menstruatie. Is het bloedverlies te ruim (meer dan enkele grote bloedstolsels of bloedverlies is niet met maandverband op te vangen) of houdt de buikpijn langer dan enkele uren aan neem dan zeker contact met ons op. Je mag altijd bellen om even te overleggen ook als het normaal lijkt te verlopen.

Houdt het bloedverlies langer dan 1 week aan, neem dan ook contact met ons op.
Heb je het gevoel dat je koorts hebt neem dan rectaal de temperatuur op en neem contact met ons op bij meer dan 37,5 graden.

Is het vruchtje groter dan ongeveer 8 weken dan kun je misschien een kleine foetus herkennen als je het bloedstolsel(s) opvangt en bekijkt. Er zit vaak nog een vruchtzakje met vocht omheen. Jullie mogen zelf bepalen wat er met het vruchtje moet gebeuren. Jullie kunnen het bijvoorbeeld begraven in de tuin. Het zal ook vaak gebeuren dat het bloedverlies heviger wordt en je verliest het vruchtje op de wc. Het wegspoelen ervan is dan soms snel gebeurt. Wil je niet dat dit gebeurt zet dan een teiltje in de wc.

Er zal een afspraak in het ziekenhuis worden gemaakt indien de miskraam niet spontaan optreedt of indien jullie niet willen afwachten. In het ziekenhuis zal worden besproken wat de mogelijkheden zijn. In principe zijn er twee mogelijkheden. De miskraam kan worden opgewekt met medicatie (misoprostol) of er kan een curettage worden verricht.

Misoprostol is eigenlijk een middel dat wordt voorgeschreven om maagzweren te voorkomen. Maar het is ook in staat om een miskraam op te wekken. Officieel staat misoprostol niet geregistreerd om toe te dienen om een miskraam op te wekken. Maar in de meeste ziekenhuizen (zo niet alle) wordt het middel wel voor dit doel voorgeschreven. Enkele tabletten misoprostol worden vaginaal ingebracht waarna bij ongeveer 90% van de vrouwen een miskraam op gang wordt gebracht. Meestal ontstaat bloedverlies binnen 24 uur na het inbrengen van de tabletten. Het verloop van de miskraam is vergelijkbaar met een natuurlijke miskraam en zal thuis plaatsvinden. Bij ongeveer 10% van de mensen zal alsnog een curettage moeten plaatsvinden, omdat de miskraam niet compleet blijkt te zijn. Deze mensen houden bloedverlies en/of buikpijn en er kan op een echo nog weefsel zichtbaar zijn.

10% Van de vrouwen die misoprostol hebben toegedient gekregen merken geen effect. Er bestaat dus een kans van ongeveer 80% dat door toediening van misoprostol een curettage kan worden voorkomen.
De meest voorkomende bijwerkingen van misoprostol zijn diaree, duizeligheid en hoofdpijn. Het is mogelijk dat je vanwege het gebruik van bepaalde medicatie of het bestaan van bepaalde aandoeningen niet in aanmerking komt voor het toedienen van misoprostol.

De curettage is een kleine ingreep onder lichte narcose. Verloopt de ingreep normaal dan ga je in principe dezelfde dag weer naar huis. De baarmoederholte wordt via de vagina leeggezogen met een dun buisje of de baarmoederholte wordt leeggemaakt met een schrapertje. De ingreep duurt ongeveer 10 minuten.

Er is een hele kleine kans op complicaties.
Een zeldzaam voorkomende complicatie is het ontstaan van het syndroom van Asherman, hierbij ontstaan verklevingen aan de binnenkant van de baarmoeder. Het kan nodig zijn om deze dan later operatief te verwijderen omdat ze van nadelige invloed kunnen zijn op de vruchtbaarheid. Een enkele keer gaat het slangetje of schrapertje door de wand van de baarmoeder heen. Meestal heeft dit geen gevolgen maar kan het wel verstandig zijn om een nacht in het ziekenhuis te blijven. Vaak wordt dan antibiotica gegeven.

Het is mogelijk (zeldzaam) dat de curettage niet compleet is waardoor bloedverlies blijft aanhouden en soms een tweede curettage nodig is.

Lichamelijk herstel Het lichamelijke herstel is na een miskraam meestal vrij vlot. Uiteraard is dit afhankelijk van het verloop van de miskraam. Is er sprake geweest van vrij veel bloedverlies dan kan je ijzertekort hebben waardoor je Hb wat aan de lage kant is. Een laag Hb veroorzaakt oa vermoeidheidsklachten, duizeligheid en bleek zien. Heb je hier last van laat dan je Hb controleren door ons. Is het te laag dan krijg je ijzermedicatie voorgeschreven.

Het bloedverlies houdt meestal ongeveer 1 week aan na het verliezen van het vruchtje of vruchtzakje. Sommige vrouwen houden nog wat langer last van oud (bruin) bloedverlies of bruine afscheiding. Ook dit is normaal. Heb je nog helderrood bloedverlies na ruim een week neem dan contact met ons op.
Wacht met gemeenschap (sex) totdat het bloedverlies voorbij is.

Na ongeveer 4-6 weken(of wat langer) hersteld je cyclus zich weer. Het is mogelijk om direct na een miskraam weer zwanger te worden. Medisch gezien zijn er geen nadelen mocht dit gebeuren. Is je Hb te laag dan kan het beter zijn om dit eerst te verhogen voordat je weer zwanger wordt (dit lukt meestal binnen enkele weken).

Of je direct weer zwanger wilt worden is een persoonlijke keuze die jullie zelf maken. Denk aan het gebruik van anticonceptie als je niet zwanger wil worden.
Gebruik foliumzuur als je weer op korte termijn zwanger wil worden.

Tijdens en na het doormaken van een miskraam kun je een moeilijke tijd doormaken. Een leeg gevoel, verdriet, schuldgevoel, boosheid en ongeloof kunnen aanwezig zijn en kunnen het plezier en geluk in je leven een tijd lang in de weg staan. Toekomstdromen over jullie kindje en alles wat daarmee samenhing zijn door de miskraam weggenomen. Ook kan het vertrouwen in je lichaam minder zijn dan voor de miskraam. Gaat het wel ooit lukken om een gezond kind te krijgen?

Blijf niet met vragen of onzekerheden daarover rondlopen. Wij zijn er om meer duidelijkheid te verschaffen over jullie situatie.

Rondom het doormaken van de miskraam is het normaal om je enige tijd ziek te melden, maar ook hiervoor geldt dat dit voor de ene vrouw prettig is en voor de ander juist niet.
Hoelang het duurt voordat je de miskraam verwerkt hebt is moeilijk te bepalen en is voor iedereen verschillend. Heb je zelf het gevoel dat de verwerking (te) moeizaam verloopt dan kun je contact met ons opnemen om dit te bespreken.